Z pewnością każdy z nas kojarzy kolorowe mapy podziału administracyjnego Polski na województwa, powiaty i gminy. Jednak co dalej? Czy istnieje jakiś ujednolicony sposób podziału terytorium naszego kraju? Przyjrzyjmy się temu na przykładzie Krakowa!

Stopnie podziału administracyjnego kraju.

Aby mówić o dalszym podziale przestrzeni, koniecznie należy zaznajomić się z terminem jednostka ewidencyjna. Jest to podstawowa jednostka podziału kraju dla prowadzenia tak zwanej Ewidencji Gruntów i Budynków. Uwaga! - Jednostki ewidencyjne często nie są tożsame z dzielnicami - o tym na końcu dokumentu. 

Gminy wiejskie zazwyczaj stanowią w całości jedną jednostkę ewidencyjną. Jeżeli na terenie gminy położone jest również miasto – tworzone są dwie osobne jednostki ewidencyjne – dla terenu miejskiego i wiejskiego. Większość miast również stanowi pojedynczą jednostkę ewidencyjną. Kraków z kolei podzielony jest na 4 mniejsze jednostki ewidencyjne, zwane również delegaturami:

Podział Krakowa na jednostki ewidencyjne

Jednostki ewidencyjne w dalszej kolejności dzielą się na obręby ewidencyjne. Na wsiach z reguły pojedynczy obręb odpowiada wsi wraz z przyległymi sołectwami. W miastach zazwyczaj występuje co najmniej kilkanaście obrębów ewidencyjnych – często ich granice są zgodne np. z dzielnicami czy osiedlami. W przypadku Krakowa takich obrębów jest jednak wyjątkowo dużo, bo aż 287!

Podział Krakowa na obręby ewidencyjne.

Dobrnęliśmy prawie do końca, ponieważ obręby dzielą się już na najmniejsze jednostki podziału geodezyjnego, czyli działki ewidencyjne. Działkę stanowi ciągły obszar gruntu, o jednorodnej strukturze prawnej, wydzielony z otoczenia granicami – niekiedy widzimy na zewnątrz małe słupki z krzyżykiem wkopane w ziemię – to właśnie graniczniki. Cały obszar Polski podzielony jest na miliony działek o różnej wielkości i kształcie.

Każda z działek ma nadany swój indywidualny numer, unikalny na terenie danego obrębu ewidencyjnego. Stąd w samym Krakowie aż 112 działek o numerze 105. A mogłoby ich być nawet 287! 

Aby zachować jednolity system oznaczania działek ewidencyjnych przyjęto w całej Polsce system TERYT, czyli Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju. Dzięki niemu możliwe jest dokładne oznaczenie za pomocą ciągu liczb położenia danej jednostki podziału terytorialnego, w zależności od zadanego poziomu szczegółowości. Może nam się to przydać podczas załatwiania różnych geodezyjnych spraw czy np. poszukiwania informacji statystycznych.

Identyfikator TERYT działki składa się z kilku członów. Symbolicznie można go zapisać np. jako:

WWPPGG_R.XXXX.NRDZ.

Pierwsze dwie cyfry – WW – oznaczają indywidualny kod województwa, PP – kod powiatu, GG – kod gminy. R to oznaczenie typu gminy, np. miejska, wiejska, delegatura. Te pierwsze 8 znaków tworzą razem oznaczenie jednostki ewidencyjnej. Cyfry XXXX oznaczają numer obrębu ewidencyjnego, a NRDZ to już właściwy numer działki.

Przykładowe identyfikatory dla jednostek ewidencyjnych:

  • Kraków-Krowodrza (delegatura,  powiat m. Kraków) – 126102_9
  • Krzeszowice (miasto w gminie miejsko-wiejskiej, powiat krakowski) – 120606_4
  • Lubień (gmina wiejska w powiecie myślenickim) – 120902_2

W przypadku numeracji obrębów najłatwiej szukać informacji w powiatowych Systemach Informacji Przestrzennej. Kraków ma bardzo rozbudowany Miejski System Informacji Przestrzennej. Jest tam dostępnych wiele informacji zaprezentowanych w formie kompozycji kartograficznych. 

Zrzut ekranu z krakowskiego MSIP

Możemy sprawdzić, jakie identyfikatory mają działki, na których położone są niektóre obiekty w Krakowie, np.:

  • IKEA – 126102_9.0033.1475/12,
  • Kawiarnia Magia przy Małym Rynku – 126105_9.0001.198,
  • Aleja Róż – 126103_9.0045.171.

Bardzo pomocną, choć nieoficjalną w kontekście geodezyjno-prawnym jednostką podziału terytorialnego są również dzielnice. To o nich najczęściej słyszymy w przestrzeni miejskiej i taki podział jest nam najbliższy w codzienności. Raczej nikt w rozmowie nie użyje skomplikowanych oznaczeń numerycznych zamiast powiedzieć po prostu „Mieszkam na Prądniku Białym”. Kraków aktualnie podzielony jest na 18 dzielnic:

  • Dzielnica I Stare Miasto
  • Dzielnica II Grzegórzki
  • Dzielnica III Prądnik Czerwony
  • Dzielnica IV Prądnik Biały
  • Dzielnica V Krowodrza
  • Dzielnica VI Bronowice
  • Dzielnica VII Zwierzyniec
  • Dzielnica VIII Dębniki
  • Dzielnica IX Łagiewniki-Borek Fałęcki
  • Dzielnica X Swoszowice
  • Dzielnica XI Podgórze Duchackie
  • Dzielnica XII Bieżanów-Prokocim
  • Dzielnica XIII Podgórze
  • Dzielnica XIV Czyżyny
  • Dzielnica XV Mistrzejowice
  • Dzielnica XVI Bieńczyce
  • Dzielnica XVII Wzgórza Krzesławickie
  • Dzielnica XVIII Nowa Huta

Podział Krakowa na dzielnice

Mam nadzieję, że dzięki temu modułowi wiesz już, jak zanurzyć się w przestrzeń Krakowa pod kątem „terytorialnym”. Zapraszam do zapoznania  się z kolejnymi materiałami! :)

------------------------------------------------------------------------------------------

Zrzut ekranu pochodzi z Miejskiego Systemu Informacji Przestrzennej: https://msip.um.krakow.pl/kompozycje/?config=config_plan.json/
Granice administracyjne wykorzystane do stworzenia map pochodzą z Państwowego Rejestru Granic: https://www.geoportal.gov.pl/dane/panstwowy-rejestr-granic.
Granice dzielnic Krakowa pobrano ze strony https://www.gis-support.pl.


Ostatnia modyfikacja: piątek, 30 czerwca 2023, 01:17