5.6.7   Donorowo-akceptorowa teoria Gutmanna

Victor Gutmann zaproponował w latach siedemdziesiątych metodę pozwalającą na ilościowe rozróżnienie donorowych i akceptorowych własności substancji, a więc ilościową gradację własności kwasowo-zasadowych w sensie teorii Lewisa.

Dla zasad Lewisa autor wprowadził liczbę donorową DN i zdefiniował ją następująco:

(5.59)                         

jest ciepłem reakcji oddziaływania zasady Lewisa z silnym akceptorem elektronów jakim jest  w rozcieńczonym roztworze 1,2 dichloroetanu:

(5.60)             

Gutmann potraktował oddziaływanie opisane równaniem (5.60) jako wzorcowe i przypisał mu wartość liczby donorowej DN=0. Wartości liczb donorowych dla wybranych rozpuszczalników podano w tablicy 5.6.

Dla kwasów Lewisa wprowadził Gutman liczbę akceptorową AN. Miarą własności akceptorowych substancji jest jej oddziaływanie z silnie donorowym tlenkiem trójetylofosfiny:

(5.61)             

Oddziaływanie to można zmierzyć poprzez pomiar przesunięcia chemicznego w badaniach NMR (magnetycznego rezonansu jądrowego). Dla oddziaływania:

(5.62)             

w 1,2 dichloroetanie przyjęto wartość AN=100.