Projektowanie przestrzeni

Czym jest przestrzeń gry?

Gra jest jedynym medium, które do zaistnienia wymaga projektu przestrzeni. Przestrzeń ta ma dwa podstawowe wymiary. Możemy je na potrzeby tego krótkiego kursu nazwać:

• architektonicznym, w ramach którego projektujemy (np. jako concept artist, level designer lub grafik 3D) świat, nakładając tekstury na white box prototype i tworząc tym samym architekturę świata gry, zwanego ludotopią;
• oraz topograficzny, w ramach którego powstaje inny świat, allotopia, najczęściej rzutowany na przestrzeń 2D, którą wypełnia mapa, niekoniecznie pokrywająca się z obszarem wyznaczanym przez granice ludotopii (ba, często poza ten obszar wykraczający!)

W tym kursie, a zwłaszcza w tym module będziemy się koncentrować na tym drugim wymiarze.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, obejrzyj poniższy film, na którym pokazuję tę różnicę w praktyce.  

Po co te mapy?

I started with a map and made the story fit.
John Ronald Reuel Tolkien

Gry wideo i fantastykę światotwórczą łączy to, że potrzebują map. Dlaczego? Bo w odróżnieniu od map, do których przywykliśmy, mapy światów nieistniejących nie tyle odtwarzają rzeczywistość nam znaną, ile wytwarzają tę nam nieznaną. 

Mapa gry Wiedźmin 3: Dziki gon z zaznaczonymi (na biało) obszarami pokrywającymi świat gry. Pozostałe części są niedostępne w grze, jednak pozostają zmapowane. Źródło: The Official Witcher 3 Wiki, online: https://witcher.fandom.com/wiki/The_Witcher_3_locations.

Michał Kłosiński w książce Hermeneutyka gier wideo wskazuje ponadto, że mapa i świat gry to właściwie jedno i to samo. Jeśli ciekawi Cię, dlaczego, poniższy film jest dla Ciebie:

Mapując świat, musimy jednak zwracać uwagę na to, by był możliwie najbardziej zróżnicowany. Tak jak w Warhammerze Total War świat Warhammera Fantasy różnicuje się na wiele stref klimatycznych, tak też powinna każda ludotopia. W światotwórstwie kluczowa jest zasada show, don't tell. Jeśli więc samym wyglądem i położeniem lokacji jesteśmy w stanie urozmaicić doświadczenie użytkownika, warto każdorazowo to robić.

Projektując więc lokacje, musimy zwracać uwagę nie tylko na jej funkcję przestrzenną, ale wygląd, położenie w strefie klimatycznej, czy pochodzenie. Z tego względu rozróżnia się:

1. Biomy (gr. βίος ‘życie’), czyli lokacje pochodzenia naturalnego, najczęściej zróżnicowane klimatycznie (i wpływające na balans kolorystyczny; lokacja z przewagą lasów będzie raczej zielona, lokacja pustynna – beżowa, lokacja lodowa – biało-błękitna, lokacja wulkaniczna – czerwono-pomarańczowa itd.);
2. Antromy (gr. ἄνθρωπος 'człowiek'), czyli lokacje pochodzenia sztucznego i antropogenicznego, zwykle wioski, miasta, podziemia, cmentarze, kanały i inne, stwarzające okazję ze strony designerskiej do zadbania o urozmaicenie balansu kolorystycznego, a światotwórczej – do skoncentrowania się na portretowaniu zamieszkujących je zwykle społeczności. 

Poniżej dla ułatwienia zebrałem przykładowe biomy i antromy z różnych gier wideo:

Lokacje wyższego rzędu		Reprezentacje	Gra wideo
B i o m y
Pustkowie	Pustynia	Rub’ al Khali	Uncharted 3
	Pustynia lodowa	Northrend (Azeroth)	World of Warcraft
	Spalone ziemie	Chaos Wasteland	Warhammer Total War 2
Las	Zwykły las	American Colonial Frontier	Assassin’s Creed 3
	Zaczarowany las	Czarnydrzew	Neverwinter Nights
	Drzewo świata	Teldrassil	World of Warcraft
Nizina	Łąka	Reaper’s Coast Meadows	Divinity: Original Sin 2
	Sawanna	Postapokaliptyczna Ameryka Północna	Horizon: Zero Dawn
Wyżyna	Góry	Masyw Druadach	The Elder Scrolls V: Skyrim
Akwen	Morze	Zatopiony świat	Oil Rush
	Archipelag	Skellige	Wiedźmin 3: Dziki gon
	Podwodne miasto	Rapture	BioShock, BioShock 2
	Moczary	Point Lookout	Fallout 3
A n t r o m y
Osada	Wieś	Wyzimskie Podgrodzie	Wiedźmin
Miasto	Preindustrialne	City of Cyrodiil	The Elder Scrolls IV: Oblivion
	Industrialne	City of Dunwall	Dishonored
	Postindustrialne	Ophir	Technomancer
	Megamiasto	Night City	Cyberpunk 2020
	Ruiny	Villages of Doom	They Are Billions
Pustkowie	Krajobraz post­a­pokaliptyczny	Postnuklearna Rosja	Metro: Exodus

Rodzaje map w grach

W zależności od zapotrzebowania, światotwórca musi być przygotowany do rysowania różnych map. Każdy typ mapy ma z perspektywy gracza specyficzną rolę czy funkcję do spełnienia w grze, którą określa się mianem afordancji. 

Typ mapy	Przykład gry	Główna afordancja
Dynamiczna minimapa	StarCraft II: Legacy of the Void, Blizzard Entertainment (2015)	Ułatwianie szybkiej nawigacji i zarządzania zasobami w grze. Wymaga mistrzowskiego opanowania dynamicznego przełączania się między ludotopią a jej kartograficzną reprezentacją.
Inercyjna minimapa	Call of Duty: Black Ops, Treyarch (2010)	Ułatwianie szybkiej orientacji w terenie i eksploracji. Nie służy opanowywaniu mechanik w grze, ale często wyświetla dodatkowe informacje, np. o położeniu wrogów czy interesujących punktów (points of interest). Częstą reprezentacją minimapy intercyjnej jest kompas.
Dynamiczna mapa pełnoekranowa	The Elder Scrolls V: Skyrim, Bethesda (2011)	Dostępna w osobnym oknie w interfejsie. Zasobnik z informacjami o położeniu wrogów czy interesujących punktów (points of interest), ułatwiający wytyczanie szlaku wędrówki, planowanie eksploracji czy implementację mechanik szybkiej podróży między punktami.
Inercyjna mapa pełnoekranowa	Don't Starve, Klei Entertainment (2013)	Dostępna w osobnym oknie w interfejsie. Korzystanie z niej jest częścią rozgrywki i zwykle wiąże się z osobnym wyzwaniem. Mapy takie pełnią częstokroć ważną funkcję w ramach narracji emergentnej i środowiskowej.
Dynamiczna mapa nakładkowa	Civilization V, Firaxis Games (2010)	Mapa zintegrowana z obszarem ludotopii, często dzieląca go w widoczny sposób na strefy (np. heksagony) i będąca integralną częścią rozgrywki.
Inercyjna mapa nakładkowa	XCOM 2, FIraxis Games (2016)	Mapa zintegrowana z obszarem ludotopii, ale częściej w charakterze rozbudowanego interfejsu diegetycznego, ześrodkowanego na graczu w podobny sposób jak minimapa inercyjna.

Opracowanie za: Alex Gekker, (Mini)mapping the Game Space: A Taxonomy of Control, w: Playful Mapping in the Digital Age, Amsterdam: Institute of Network Cultures 2016, s. 144.

Poniżej znajdziesz dwie nagrane analizy, podczas których wskazuje mocne i słabe strony dwóch map: tej stworzonej dla gry Red Dead Redemption 2 studia Rockstar oraz Cyberpunk 2077 studia CD Projekt RED (2020).

Poza mapę ludotopii

Jest wiele powodów, dla których rozróżniamy w tym kursie precyzyjnie obszar świata gry, jakim jest ludotopia, od całego wyobrażonego świata, w którego realiach może być on osadzony, mianowicie allotopii. 

Gry różnią się tym bowiem od tradycyjnych mediów, że sprzyjają w większym stopniu narracjom światocentrycznym (world-centered). Co to znaczy? Przede wszystkim to, że historię w nich łatwiej rozwijać, uzupełniając świat gry o kolejny jego obszar w rozszerzeniu niż kontynuując historię postaci — zwłaszcza że w niektórych grach w wyniku decyzji gracza protagonista może zginąć. Śmierć protagonisty wywołuje zaś same problemy produkcyjne: utratę cennej IP (intellectual property) dla marki, zawód po stronie fanów, którzy zdołali się już zżyć z postacią czy znany scenarzystom komiksowym czy autorom fabuł o popularnych postaciach (Sherlock Holmes, James Bond, Lara Croft) kłopot radzenia sobie z ich nierealistyczną długowiecznością.

Przykładowo chińskie studia MiHoYo od samego początku komunikowało w ramach kampanii marketingowych gry Genshin Impact, że tytuł rozwijany będzie nie o kolejne części czy nawet popularne w grach gacha postaci, lecz regiony.

Prognozowany rozwój gry Genshin Impact (materiały prasowe dewelopera).

Fanowska mapa Tevyatu, allotopii, w której osadzony jest Genshin Impact. Obszar w prawym górnym rogu ekranu to grywalna ludotopia przed wprowadzeniem dodatku powszerzającego ją o południowo-wschodni archipelag Inazumy.

Jeśli jednak myślisz, że tego rodzaju strategie marketingowe właściwe są wyłącznie współczesnym tytułem mobilnym, poniższa analiza może okazać się dla Ciebie zaskoczeniem.