2. Rola ksenojęzyków

Przyjrzyjmy się tym dwóm wpisom z wewnątrzgrowej encyklopedii gry The Elder Scrolls V: Skyrim.

Zaklęcie burzy ognia z gry The Elder Scrolls V: Skyrim
The Elder Scrolls V: Skyrim, Bethesda 2011 [PC]
Okrzyk przywołania smoka z gry The Elder Scrolls V: Skyrim


Na pozór są to dwa bardzo podobne opisy zaklęcia. Jednak opis tego pierwszego nie wymaga użycia języka sztucznego. Zarówno burza, jak i ogień czytelnie odsyłają gracza do znajomego pola odniesienia i łatwo umożliwiają wyobrażenie sobie znaczenia tej metafory (np. pożoga szalejąca wokół niczym burza). To właśnie miał na myśli Tolkien, pisząc w Drzewie i liściu o „zielonym słońcu”.

Łatwiej jest tworzyć światy z bardziej trzeźwych składników. W efekcie fantazja pozostaje często niedorozwinięta; bywa używana do błahych celów, na wpół poważnie albo tylko dla ozdoby: zmienia się w fantazyjność. Każdy, kto włada tym wspaniałym narzędziem, jakim jest ludzki język, potrafi powiedzieć „zielone słońce”. Wielu jest w stanie sobie je wyobrazić lub narysować. [...] Aby [jednak] stworzyć wtórny świat, w którym zielone słońce byłoby do przyjęcia przez wtórną wiarę, potrzeba nie tylko wysiłku myśli, ale nade wszystko szczególnych zdolności, owego daru elfów. Ten, kto się tego zadania podejmie i choćby w pewnym stopniu zeń wywiąże, dokona czegoś niezwykłego w sztuce: dotrze do samej istoty i źródeł możliwości narracyjnej.

John Ronald Reuel Tolkien, O baśniach, albo Drzewo i liść, w: tegoż, Opowieści z niebezpiecznego królestwa, przekł. Joanna Kokot, Poznań: Zysk i S-ka 2018, s. 292.

Mówiąc o wtórnej wierze we wtórny świat, Tolkien ma na myśli coś, co nazwalibyśmy wewnętrzną spójnością pola odniesienia, czyli naszego lore. Co zaś jest unikatowym elementem świata Skyrimu? Oczywiście smoki! Dlatego właśnie to na drugim zrzucie ekranu mamy pokaz światotwórstwa językowego w duchu Tolkienowskim. Oto zaklęcie nie jest już zapisane tylko z wykorzystaniem metafor, ale i nieznanych glifów, zapisującycych słowa w tworzących ksenojęzyk ideogramach. Widoczne glify wymawia się jako Odahviing, jednak, tak jak w wypadku innych języków ideograficznych (chiński, koreański itd.), ich znaczenie jest o wiele pojemniejsze i to ono wyświetla się w interfejsie słowami: „Hear my voice and come forth. I summon you in my time of need”.

I oczywiście nie jest to w Skyrimie przypadek odosobniony.